predatory open access journals

سخن سردبیر editorial مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان دوره پانزدهم، آبان 1395، 808-807 مجلات یغماگر با دسترسی آزاد predatory open access journals محسن رضائیان[1]،[2] m. rezaeian پیدایش و رشد «مجلات با دسترسی آزاد» (open access journals) در سالیان اخیر، نویدبخش دوره جدیدی از چاپ و انتشار یافته های نوین علمی بود. قرار بود که در این دوره جدید، نویسندگان یک مقاله علمی با پرداخت هزینه های چاپ، نتیجه آخرین مطالعات خود را با سرعت و صحت در اختیار سایر همکاران خود قرار دهند. قرار بود که انحصار چاپ و انتشار مقالات علمی از حیطه انحصار تعداد معدودی از انتشارات بزرگ درآید و همگان و در هر کجا بلافاصله پس از چاپ یک مقاله بتوانند به آن دسترسی آزاد داشته باشند [1]. باوجوداین، هم زمان با رشد مجلات معتبر با دسترسی آزاد، «مجلات یغماگر با دسترسی آزاد» (predatory open access journals) هم با سرعت بسیار زیاد و به صورت قارچ مانند شروع به رشد و نمو کردند. این مجلات تنها به دنبال کسب درآمد هستند و از همین رو، با ارسال ایمیل های گوناگون از نویسندگان درخواست می نمایند که مقالات خود را به آن ها ارسال نمایند. در این ایمیل ها، گردانندگان «مجلات یغماگر با دسترسی آزاد» با ارائه اطلاعات غلط، اقدام به قربانی نمودن نویسندگان می نمایند [2].  برای مثال این گونه وانمود می شود که مقالات مجلات یغماگر در موتورهای جستجوی مهم بین المللی نمایه می گردند؛ درحالی که چنین امری اتفاق نمی افتد. و یا ضریب تأثیر (impact factor) جعلی برای این مجلات گزارش می گردد. معمولاً ممکن است که در ابتدا درباره ضرورت پرداخت هزینه چاپ هم چیزی به نویسندگان اعلام نگردد. به محض این که نویسنده ای گول چنین تبلیغات غلطی را خورد و مقاله خود را به این مجلات ارسال نمود، در فاصله کمی و اغلب بدون انجام مرور همتایان سردبیری peer review) مقالهeditorial ) آماده چاپ می گردد. در همین زمان است که از نویسنده درخواست می گردد تا هزینه چاپ را پرداخت نماید. درصورتی که نویسنده بخواهد از چاپ مقاله خود انصراف دهد آن وقت باید هزینه بررسی مقاله را پرداخت نماید [2]. چاپ مقاله در «مجلات یغماگر با دسترسی آزاد»، به هیچ وجه شایسته دانشمندان نیست؛ چراکه آنها نتیجه زحمات خود را در مجلاتی به چاپ می رسانند که در هیچ موتور جستجوی مهمی نمایه نمی گردد و بنابراین، مورد استفاده و استناد سایر دانشمندان قرار نخواهد گرفت. از همین رو، ضروری است که با شناخت این مجلات از ارسال مقاله به آنها خودداری نمود [3]. خوشبختانه، جفری بیل (jeffrey beall) از دانشگاه کلرادو (university of colorado) اقدام به طراحی وب سایتی با عنوان «دسترسی آزاد علمی» (scholarly open access) نموده است. در این وب سایت با آدرس (http://scholaryoa.com) وی اقدام به معرفی «مجلات یغماگر با دسترسی آزاد» کرده است. این وب سایت که دائماً بازنگری می شود، تا سال 2016 میلادی در حدود هزار «مجله یغماگر با دسترسی آزاد» را معرفی نموده است. از آنجایی که قربانیان اصلی «مجلات یغماگر با دسترسی آزاد» را به ویژه نویسندگان مبتدی از کشورهایی تشکیل می دهند که زبان آنها غیر از انگلیسی می باشد [4]، بنابراین، ضروری است که دانشمندان ایرانی با دقت و شناخت بیشتری نسبت به ارسال مقالات خود به مجلات معتبر همت گماشته و با انجام مطالعات بیشتر تلاش نمایند که قربانی «مجلات یغماگر با دسترسی آزاد» نگردند. references [1] rezaeian m. modern versus traditional policies in publication of scientific articles in health domain. health information management 2012; 9(1): 139. [2] beall j.dangerous predatory publishers threaten medical research. j korean med sci 2016; 31(10): 1511-3. [3] pocock l, rezaeian m. academic publishing in the modern era. middle east j family med 2016; 14(8): 49-53. [4] rezaeian m. disadvantages of publishing biomedical research articles in english for non-native speakers of english. epidemiol health 2015; 37: e2015021.   [1]- استاد گروه آموزشی اپیدمیولوژی و آمار زیستی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران     تلفن: 31315123-034، دورنگار: 31315123-034، پست الکترونیکی: [email protected] [2]- استاد مرکز تحقیقات محیط کار، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران